اهل بیت در آیه مباهلهاین آیه شریفه که به آیه مباهله مشهور است در مورد اهل بیت مورد استفاده و استناد قرار گرفته و معرفی می‌شود. «فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءکم و نساءنا و نساءکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنة الله علی الکاذبین» «پس هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح ) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به مجادله برخیزند، به آنان بگو: بیایید ما و شما، فرزندان، زنان و نفوس خود را فرا خوانیم، آن گاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم.» ۱ - معنای مباهلهمباهله در کتاب‌های لغت به معنای نفرین کردن به یکدیگر است؛ از دیر باز، هرگاه فردی می‌خواست حقانیت خود را به اثبات برساند و طرف مقابل خود را (دشمنش را) محکوم نماید، پیشنهاد مباهله می‌داد. آنگاه یک دیگر را نفرین می‌کردند، هر کدام که نفرینش اثر می‌کرد، قطعا حقانیت خود را ثابت کرده بود. ۲ - کیفیت مباهلهبرای انجام مباهله، دو طرف مباهله، پنجه در پنجه یک دیگر می‌اندازند، به طوری که انگشتان هر دو نفر بصورت شبکه در می‌آید. سپس چنین می‌گویند: «اللهم رب السموات السبع و الارضین السبع و رب العرش العظیم، ان کان فلان جحد الحق و کفر به فانزل علیه حسبانا من السماء و عذابا الیما؛ بار الها! ای پروردگار هفت آسمان و زمین ! و ای خدای عرش بزرگ! چنانچه فلانی منکر حق است و به آن کافر می‌باشد، پس عذابی دردناک و آتشی سوزاننده از آسمان بر او فرو فرست.» ۳ - زمان خاص مباهلهانجام مباهله از هنگام طلوع فجر تا طلوع خورشید می‌باشد. ۴ - رابطه آیه مباهله با اهل بیتتردیدی نیست که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در حادثه تاریخی مباهله، حضرت علی علیه‌السّلام ، فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم و امام حسن و امام حسین علیه‌السّلام را فرا خواند تا به همراه آنان، مباهله با مسیحیان نجران را انجام دهد. عالمان و مفسران شیعه و سنی در کتاب‌های تفسیر ، حدیث و تاریخ خود نقل کرده‌اند که: رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اهل بیت خود را امام علی علیه‌السّلام ، حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم ، امام حسن و امام حسین علیهم‌السّلام معرفی فرموده است. این مطلب از سوی شش امام معصوم ( امام علی ، امام حسن ، امام صادق ، امام کاظم ، امام رضا و امام هادی علیهم السلام) و نه شخصیت از اصحاب پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و پنج نفر از تابعین روایت شده است. [۵]
آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، محمد جواد بلاغی، ج۱، ص۲۹۱.
۴.۱ - روایت کتب صحیح مسلم و سنن ترمذیبه عنوان نمونه در کتاب صحیح مسلم و کتاب سنن ترمذی چنین روایت شده است: هنگامی که آیه مباهله نازل گردید، پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم علی، حسن، حسین علیه‌السّلام و فاطمه سلام‌الله‌علیهم را فرا خواند و فرمود: «اللهم هؤلاء اهلی؛ خدایا! اینان اهل من و خانواده من هستند.» [۶]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، ج۳۰، صفحه ۲۱.
۴.۲ - علت انتخاب حضرت زهرا و امام علیمرحوم بلاغی در کتاب تفسیرش پیرامون علت انتخاب حضرت زهرا سلام‌الله‌علیهم به عنوان نساءنا و حضرت امام علی علیه‌السّلام به عنوان انفسنا می‌گوید: مقصود از نساءنا با اهمیت‌ترین فرد از زنان می‌باشد که سزاوار معرفی است، به طوری که رابطه خانوادگی‌اش، نا گسستنی باشد، مانند: مادر ، خواهر و دختر ؛ نه همسر که با ازدواج ، داخل حوزه خانواده می‌شود و با طلاق از حوزه خانواده دور می‌گردد. بر همین اساس، پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دخترش، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیهم را انتخاب فرمود و هیچ یک از همسرانش را بر نگزید. انتخاب امام علی علیه‌السّلام هم براین اساس بوده است که انفسنا (نفوس خود) می‌بایست شخصیتی گران سنگ و مهم باشد تا وجودش در تاثیر گذاری و فضیلت، به سان وجود پیامبر و یا نزدیک‌ترین انسان‌ها از نظر قرب معنوی و الهی به او باشد، تا گفتن: «هذا نفسی؛ این انسان، خود من است.» صحیح باشد. [۷]
آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، محمد جواد بلاغی، ج۱، ص۲۹۰.
از این رو خداوند متعال به پیامبرش دستور می‌دهد که امام علی علیه‌السّلام را نفس خود بنامد تا برای همه مردم روشن شود که امام علی علیه‌السّلام یک فرد عادی نیست و نه تنها پس از پیامبر، بهترین و با فضیلت‌ترین فرد امت است، بلکه شایستگی کامل ولایت و امامت بر مسلمین را داراست. [۸]
آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، محمد جواد بلاغی، ج۱، ص۲۹۱.
آیا اکنون می‌توان باور کرد که خدا به پیامبرش دستور داده باشد تا فردی را بدون چنین شرایطی، نفس خود معرفی کند و او را به میدان مباهله بیاورد؟! هرگز! ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه کلام و عقاید، برگرفته از مقاله «اهل بیت در آیه مباهله». |